Neuroblastoma
wraz z grupą pokrewnych guzów należą do najczęstszych nowotworów
sympatycznego układu nerwowego u dzieci – trzecia pod względem
występowania grupa po guzach mózgu, białaczkach i chłoniakach
(T.Klepacka i inni, 2003). Występuje z roczną częstością 9, 2 na
1 milion dzieci do 15 roku życia, co stanowi 7, 1% wszystkich
nowotworów dziecięcych. (K.Kubica; 2003), i 30-50% wszystkich guzów
występujących u noworodków.
Według
danych epidemiologicznych rocznie stwierdza się 6-11 zachorowań na
1 milion dzieci w wieku 0-15 lat, W Polsce rozpoznaje się rocznie
70-80 nowych zachorowań
(W.Balwierz,
2004), to jest około 8%, według ośrodków światowych to 10-12%
wszystkich
rozpoznawanych
nowotworów u dzieci i młodzieży. (T.Klepacka i in., 2003). W
Stanach
Zjednoczonych
wykrywa się tę chorobę u 650 dzieci rocznie. (CHMC, Cinciniati,
2005).
Zdecydowana
większość, bo aż 90% przypadków występuje do 5 roku życia
(W.Balwierz, 2004). W 60% nowotwór stwierdzany jest poniżej 2 roku
życia, a wyjątkowo rzadko powyżej 19 lat. Płeć reprezentowana
jest z jednakową częstością (K.Kubica, 2003). Nerwiak zarodkowy
jest wiec najczęstszym poza czaszkowym guzem litym wieku dziecięcego
i najczęstszym złośliwym guzem litym u niemowląt (J.Podlęga,
2001).
Nowotwór
ten jest o tyle niezwykły, że może szybko rozprzestrzeniać się
po całym organizmie, a mimo to ulec spontanicznej regresji u
niemowląt poniżej pierwszego roku życia. W przeciwieństwie do
niemowląt, postać rozsiana u dzieci starszych jest bardzo trudna do
leczenia. Zwojak zarodkowy rozwija się z listewki nerwowej, z której
w warunkach
prawidłowych
powstają nadnercza i zwoje układu współczulnego. Stąd też
objawy chorobowe zależne są od różnej lokalizacji guza
(J.Podlęga, 2001). Różnorodne umiejscowienie zmiany pierwotnej
uwarunkowane jest embriologicznym rozwojem obwodowego układu
nerwowego, w którym pierwotne komórki nerwowe wędrują z cewy
nerwowej do miejsc przeznaczenia. Ognisko pierwotne pojawia się
wszędzie tam, gdzie w organizmie człowieka umiejscowione są
anatomiczne struktury obwodowego układu nerwowego i realizowana jest
regulacja nerwowa.
NB
może rozwijać się, więc wszędzie tam, gdzie znajdują się
embrionalne komórki części współczulnej układu autonomicznego
Najczęstsze umiejscowienie ogniska pierwotnego to okolica
zaotrzewnowa (80%), śródpiersie tylne (15%), szyja (2-5%) i
miednica (2-5%).
Neuroblastoma
jest nowotworem wieku dziecięcego, w którym występuje mnogość
nietypowych, niecharakterystycznych objawów, takich jak: senność,
brak łaknienia, bóle brzucha, bladość, osłabienie i drażliwość
(W.Balwierz, 2004) oraz kaszel, duszność i anemia
(A.
Drellich-Zbroja, 2005). Ponadto mogą występować stany
podgorączkowe, bóle kończyn i
utrata
masy ciała. Na uwagę zasługuje encefalopatia móżdżkowa z
ataksją i opsoklonią charakteryzująca się występowaniem
nieregularnych ruchów gałek ocznych oraz nieskoordynowanych ruchów
ciała (K.Kubica; 2003). U starszych pacjentów z tym zespołem,
obserwuje się przewlekłe nieprawidłowości neurologiczne,
zaburzenia mowy, zmiany w zachowaniu (W.Balwierz, 2004). Wnikanie
guza do kanału kręgowego i ucisk rdzenia powoduje dolegliwości
bólowe, niedowłady i porażenia kończyn. Guzy miednicy mogą
uciskać pęcherz, cewkę moczową i odbytnicę. Zajęcie zwojów
współczulnych śródpiersia górnego jest przyczyną zespołu
Hornera (zwężenie źrenicy, opadanie powieki, wytrzeszcz gałki
ocznej), a masa nowotworowa z powiększonymi węzłami szyi może być
przyczyną dysfagii (K.Kubica; 2003).
Objawami
związanymi z nadmiernym wydzielaniem amin katecholowych są:
napadowe pocenie, zaczerwienienie twarzy, bóle głowy, kołatanie
serca i nadciśnienie tętnicze. Symptomami wydzielania jelitowego
hormonu wazo aktywnego są wodniste biegunki, bóle brzucha i
hipokalcemia. Najczęstsze objawy kliniczne w zależności od
umiejscowienia guza pierwotnego przedstawiono w poniższej tabeli.
Lokalizacja guza
pierwotnego
|
Objawy kliniczne
|
szyja
|
wyczuwalny guz, objaw
Hornera
|
oczodół i gałka oczna
|
wytrzeszcz gałki
ocznej, guz okolicy nadoczodołowej, obrzęk powiek, obrzęk
tarczy nerwu wzrokowego, zanik nerwu wzrokowego, krwawienia do
siatkówki, zez, krwiaki okularowe
|
klatka piersiowa
|
guzy górnej części
klatki piersiowe: duszność, kaszel, stridor, ból w klatce
piersiowej, zaburzenia połykania, obrzęk szyi(ucisk na
naczynia); guzy tylnej części klatki piersiowej rozwijają się
najczęściej bezobjawowo
|
jama brzuszna
|
brak łaknienia,
wymioty, pogarszający się stan odżywienia, ból brzucha
stwierdzany palpacyjnie guz (twardy nieruchomy) z/lub bez objawów
ogólnych
|
miednica
|
zaparcia, niepokój w
czasie oddawania moczu, zastój moczu masa guza wyczuwalna w
badaniu per rectum
|
okolica przykręgosłupowa
|
zlokalizowany ból
pleców, utykanie, osłabienie kończyn dolnych, zmniejszenie
napięcia mięśniowego, zanik mięśni, osłabienie lub wzmożenie
odruchów porażeń kończyn, skolioza, zaburzenie funkcji
pęcherza moczowego i zwieracza
odbytu
|
Tabela
1 Objawy kliniczne w zwojaku zarodkowym: (W.Balwierz 2004).
Przyjmuje
się następujący międzynarodowy system klasyfikacji zwojaków
(INSS):
Stopień
I: Guz zlokalizowany ograniczony, całkowicie usunięty, bez cech
mikroskopowej pozostałości. Bez wciągnięcia węzłów chłonnych
w proces nowotworowy,
Stopień
IIA: Guz zlokalizowany niekompletnie usunięty reprezentatywne nie
przylegające węzły chłonne po tej samej stanie mikroskopowo baz
zmian,
Stopień
IIB: Guz przekraczający środkową linię ciała, z lub bez zajęcia
miejscowych węzłów chłonnych, powiększone węzły chłonne po
przeciwne stronie muszą być mikroskopowo ujemne,
Stopień
III: Nie operacyjny guz jednostronny przekraczający linię środkową
ciała lub bez zajęcia regionalnych węzłów chłonnych lub
zlokalizowany guz jednostronny z zajęciem węzłów chłonnych po
stronie przeciwnej lub guz w Linii środkowej,
Stopień
IV: Każdy guz pierwotny z rozsiewem do odległych węzłów
chłonnych kości szpiku kostnego wątroby i innych narządów (z
wyjątkiem zmian zdefiniowanych jako stadium IVS),
Stopień
IVS: Zlokalizowany guz pierwotny (jak w definicji dla stadiów I, IIA
i IIB z rozsiewem do wątroby skóry, nieznacznym rozsiewem do szpiku
kostnego u dzieci poniżej 1 roku życia.
Diagnostyka
rozpoczyna się zwykle w momencie pojawienia się klinicznych objawów
guza,
co wiąże się zwykle z zaawansowanym stadium choroby (T.Klepacka i
inni, 2003).
Rozpoznanie
stawiamy na podstawie :
− badania
histopatologicznego guza i zwiększonego poziomu katecholamin, oraz
ich metabolitów w surowicy lub w moczu,
− poprzez
stwierdzenie w szpiku kostnym komórek charakterystycznych dla
neuroblastoma z równoczesnym stwierdzeniem podwyższonego poziomu
katecholamin i ich metabolitów w surowicy lub w moczu.
NB
jest jednym z kilku nowotworów występujących u dzieci i
charakteryzujących się obecnością małych okrągłych niebieskich
komórek. Na podstawie znanych możliwości różnicowania komórek
guza i zdolności ich dojrzewania histologicznie i historycznie
wyróżnione zostały trzy zasadnicze typy guzów z grupy
neuroblastoma (neuroblastoma, ganglioneuroblastoma, ganglioneuroma).
U
dzieci pośredniego i dużego ryzyka stosuje się skojarzone leczenie
chemiczne chirurgiczne i radioterapię. Szczególnie agresywnej
chemioterapii wymaga zaawansowana choroba w III a zwłaszcza w IV
stadium (K.Kubica, 2003). Obecnie zalecany w Europie protokół
leczenia dzieci z NB wysokiego ryzyka składa się z:
− krótko
trwającej chemioterapii indukcyjnej o dużej intensywności dawki
leków w czasie, te chemioterapeutyki to (cyklofosfamid, winkrystyna,
cisplatyna, etopozyd, karboplatyna), podaje się też dodatkowo G-CSF
(filgrastim)
− pobrania
macierzystych komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej (PBSC),
− próby
całkowitej resekcji guza pierwotnego
− terapii
mieloablacyjnej z następowym przeszczepieniem komórek
krwiotwórczych,
− radioterapii
miejsca w którym znajdował się guz pierwotny.
− terapii
choroby resztkowej samą izotreotyniną (6 cykli Roaccutane
indukujących śmierć komórki na drodze apoptozy) lub chimerycznymi
przeciwciałami anty-GD2; uczulenie komórek immunokompetentnych z
receptorem Fc na komórki GD2 pozytywne wywołuje odpowiedź
antynowotworową (W.Balwierz, 2004).
Równolegle
do leczenia przeciwnowotworowego, muszą być prowadzone różne
formy terapii
wspomagającej,
a po zakończeniu leczenia pacjenci wymagają długotrwałej
obserwacji w
związku
z możliwością nawrotu choroby czy wystąpieniem powikłań
(W.Balwierz, 2004).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz